به نقل از «ایسنا»

گدام؛ سقفی رو به فراموشی در سیستان و بلوچستان

تاریخ انتشار: ۳۱ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۸۰۴۹۰

ایسنا/سیستان و بلوچستان «سیاه‌چادر» یا «گُدام» دست بافته زنان عشایر که روزگاری نه‌چندان دور سرپناهی برای زندگی و منبع درآمد بود امروز به‌ واسطه منفعت دلالان و نداشتن صرفه اقتصادی برای بافندگان رو به فراموشی رفته است.

هر چندرنگ سیاه است؛ ولی ساکنانش قلبی به پاکی انسانیت و سپیدی برف دارند؛ «گُدام» مسکن عشایر بلوچ درگذشته نه‌چندان دور است که هرساله فقط در ایام نوروز در ورودی بعضی شهرها می‌بینیم که هر مسافری را کنجکاو می‌کند تا لحظه‌ای درنگ کرده و در سایه آن دقایقی را به استراحت بپردازد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش ایسنا- گرچه امروز گدام جاذبه‌ای برای گردشگران و مسافران نوروزی است؛ ولی حکایت‌های فراوان از مردمی دارد که سال‌های سال در گوشه‌ای از کویر با عزت و کرامت و در آرامش و صلح و صفا در سایهٔ گدام روزگار سپری می‌کردند.

گدام نماد مقاومت در برابر مشکلات زندگی، سخاوت و مهمان‌ نوازی، تعاون و همکاری، انسانیت و محبت، تلاش و کوشش، با هم بودن و همدلی و بسیاری از خوبی‌هایی است که ضرورت دارد برای نسل جوان این مواریث کهن بازگو شود تا بدانند این تاریخ کهن پیشینه‌ای طولانی و بس اسرارآمیزی دارد که شاید بر روی برخی از آنها غبار فراموشی نشسته باشد.

سیاه‌چادر دست بافته‌ای بسیار ساده با موی بز است که در سقف و دیوارهای چادر عشایر کاربرد دارد، ماده اولیه و مهم مورد نیاز برای بافت سیاه‌چادر موی بز است که از رنگ سیاه زاغ آن استفاده می‌شود.

علت بافت همیشگی سیاه‌ چادرها از موی بز چند ویژگی مهم این مو است که مهم‌ترین آن خاصیت بسیار مطلوب برای مقاومت در برابر رطوبت در مواقع بارندگی است؛ زیرا آب باران از جداره آن عبور نمی‌کند.

در دسترس‌بودن و ارزانی دومین ویژگی این ماده اولیه اصلی و سومین خاصیت، سبک بودن موی بز است؛ بنابراین سیاه‌چادر نسبت به چادرهای برزنتی مدرن نیز امکان جمع‌آوری و حمل راحت‌تری دارد.

گدام؛ سرپناهی برای زندگی عشایری

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی میرجاوه دراین‌خصوص با اشاره به اینکه گدام، سرپناهی است که دست‌یافته زنان عشایر است، گفت: در زبان بلوچی سیاه‌چادر به «گدام» معروف است که توسط زنان و دختران عشایر بافته شده و به‌عنوان سرپناه در زندگی‌ها به‌ویژه زندگی عشایری مورداستفاده قرار می‌گرفت.

عبدالله کرد در گفت وگو با ایسنا- افزود: گدام بر اساس نیاز مردم منطقه به سرپناه مناسب، وفور ماده اولیه ساخت که همان موی بز است، سادگی بافت، قابل‌حمل بودن، به شکل‌های دلخواه درآمدن، وضعیت آب‌وهوایی منطقه از یک ساختار ساده تشکیل شده؛ اما کاربرد سکونتی آن باعث شده بود تا از رونق مناسبی در زندگی مردم به‌ویژه زندگی عشایری و پای‌کوهی محسوب شود.

وی ادامه داد: گدام بنا بر نیاز خانواده‌ها و جمعیت آنان ابعاد مختلفی دارد که ابعاد ۶.۱۲ و ۱۸ متری بیشترین کاربرد را داشته است.

این مسئول تصریح کرد: امروزه استقبال از استفاده گدام کم شده اما می‌توان با حمایت و هدایت تولید آن را توسعه و احیاء کرد و حتی با بازاریابی مناسب نسبت به صادرات آن به سایر استان‌ها و حتی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس اقدام کرد تا اشتغال پایدار و مناسبی برای مردم منطقه به وجود آورد.

وی در بخش دیگر سخنان خود به مراحل کار تهیه گدام اشاره کرد و افزود: چیدن موی بز، جداکردن مو از کرک، شط کردن (یکنواخت کردن موها)، تاب‌دادن موها، ریسندگی با جلک (دوک)، تهیه دو نمونه نخ کلفت و نازک بنام شط و پود، نصب میخ‌طویله بزرگ در چهار طرف کار و نیز نصب میله یا چوب وسط (بهتو) از مراحل تهیه این سیاه‌چادر است.

وی تأکید کرد: سادگی کار و ابزار موردنیاز باعث شده طرح بافت نیز به‌صورت ساده انجام شود و شکل و نقوش خاصی در بافت گدام بکار برده نشود؛ اما در بعضی مناطق دیگر امکان به‌کارگیری نقوش مختلف وجود دارد. حمایت از تولید «گدام» عامل ایجاد اشتغال برای عشایر و روستائیان او در تکمیل مطلب فوق به ابزار موردنیاز برای بافتن گدام پرداخت و گفت: ابزار لازم برای بافتن گدام یا سیاه‌چادر در منطقه موجود بوده و چنانچه وسیله خاصی مدنظر باشد به کمک صنعتگران آهنگری منطقه آن را تهیه کرد، این ابزار عبارتند از موی بز، گوله، میله یا چوب نازکی که در وسط کار و جلوتر از قسمت بافت نصب می‌شود، افزون بر آن دوپ یا همان شانه فلزی برای شانه‌کردن استحکام قسمت‌های بافته‌شده به کار می‌رود.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی میرجاوه اظهار کرد: امروزه تغییر شیوه زندگی باعث شده تا گدام‌های قدیمی با اشتیاق جمع‌آوری یا بعضاً از بین می‌رود، علت این امر نیز قیمت بالا، عدم درخواست برای خرید، عدم تولید مناسب، وجود دلالان در به‌دست‌آوردن با قیمت کم این محصول است، از سوی دیگر بافنده‌های امروزی وقت و تمایل به بافتن گدام مرغوب ندارند، زیرا صرفه اقتصادی برای آنان ندارد.

حمایت از صنعتگران ضامن رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال

وی با بیان اینکه حمایت از تولید گدام منجر به رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منطقه خواهد شد، گفت: رونق اشتغال، جلوگیری از مهاجرت بی‌رویه روستاییان به شهرها و پرداختن به شغل‌های کاذب، کسب درآمد و ایجاد اشتغال پایدار در منطقه و حفظ این هنر و صنعت دیرینه از مزیت‌های حمایت از تولید گدام است.

این مسئول تأکید کرد: خرید تعدادی گدام (سیاه‌چادر) از مردم منطقه برای استفاده در فضاهای نمایشگاهی، شناسایی صنعتگران این رشته، برنامه‌ریزی برای تشکیل کلاس‌های آموزشی در ماه‌های آینده و پیگیری بیمه صنعتگران گدام‌باف در منطقه از جمله اقدامات حمایتی و حفاظتی اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی میرجاوه در این زمینه است.

به گفته وی؛ ترغیب صنعتگران به تشکیل تعاونی‌های صنایع‌دستی برای خرید تضمینی محصولات هنری صنایع‌دستی به‌ویژه گدام صورت‌گرفته تا امکان توسعه این صنعت را در تمامی مناطق شهری، روستایی و عشایری فراهم سازد، همچنین طرح‌ها و نقش‌های نو و جدید با حفظ اصالت و فرهنگ محلی به‌منظور جلب نظر مشتریان ارائه شده است.

کرد گفت: در دسترس قراردادن مواد اولیه ارزان‌قیمت به تولیدکنندگان، تهیه کتابچه‌ها و بروشورهای تبلیغاتی برای معرفی گدام و نیز اخذ کد اصالت و استاندارد برای محصول از سایر اقدامات برای حفظ این آثار ارزشمند است.

در پایان ذکر این نکته خالی‌ از لطف نیست که بافت سیاه‌چادر پیش از ظهور ادیان رایج بوده، اما اسلام گویی ذوق سلیم صحرانشینان، روستاییان و بومیان سرزمین‌های مختلف را در بافت سرپناه به گونه حیرت‌انگیزی تلطیف کرده و موجب خلاقیت هنری و شکوفایی فنی بیشتری شده است.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری سیاه چادر سيستان و بلوچستان استانی اجتماعی استانی سیاسی همایش شیرخوارگان حسینی نماز جمعه استانی فرهنگی و هنری استانی ورزشی استانی اقتصادی هتک حرمت قرآن استانی اجتماعی استانی سیاسی همایش شیرخوارگان حسینی نماز جمعه صنایع دستی موی بز سیاه چادر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۸۰۴۹۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تامین زمین برای ۹۰ هزار واحد مسکن ملی در سیستان و بلوچستان

زمین برای ساخت بیش از ۹۰ هزار واحد مسکونی طرح نهضت ملی مسکن در شمال سیستان و بلوچستان تامین شد. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از زاهدان، عطاءاله اکبری امروز در بازدید تعدادی از معتمدین و ریش سفیدان استان سیستان و بلوچستان از پرورژه های طرح نهضت ملی مسکن زاهدان از تامین زمین برای احداث بیش از 90 هزار واحد مسکونی طرح نهضت ملی مسکن در محدوده شهرهای تحت پوشش اداره‌کل راه و شهرسازی شمال استان سیستان و بلوچستان خبر داد.

مدیرکل راه و شهرسازی شمال استان سیستان و بلوچستان افزود: این اداره کل با الحاق زمین به محدوده شهرها و بازگرداندن اراضی مازاد دستگاههای اجرایی به چرخه ساخت و ساز مسکن توانست گام های ارزشمندی  را برای مرتفع کردن چالش تامین زمین در این استان بردارد.

وی از ساخت بیش از 18 هزار واحد شهری و روستایی دز محدوده شهرهای تحت پوشش این اداره کل با پیشرفت فیزیکی 50 درصد و ایجاد اشتغال برای بیش از 23 هزار نفر خبر داد و گفت: در این استان علاوه بر اهمیت دادن به کمیت پروژه‌ها، استفاده از مصالح استاندارد و رعایت مقررات ملی ساختمان و مسائل فنی از سوی متخصصان و ناظران در اجرای پروژه‌های نهضت ملی مسکن مدنظر قرار گرفته است.

مدیرکل راه و شهرسازی شمال استان سیستان و بلوچستان همچنین از واگذاری زمین برای ساخت بیش از 14 هزار واحد ویلایی در محدوده شهرهای تحت پوشش این اداره کل خبر داد و افزود: در حال حاضر با توجه به موقعیت جغرافیایی استان و شرایط اقلیمی و موضوعات فرهنگی در همه شهرهای این استان بجز زاهدان و چابهار واحدهای طرح نهضت ملی مسکن به‌ صورت ویلایی ساخته می‌شود.

اکبری با بیان اینکه طرح نهضت ملی مسکن برای توسعه، شکوفایی و تحولات اقتصادی این حوزه بسیار حایز اهمیت است، گفت: تاکنون بیش از 2100 میلیارد تومان تسهیلات بانکی برای اجرای طرح های نهضت ملی مسکن در استان پرداخت شده است.

وی با اشاره به اهمیت خدمات روبنایی در پروژه های طرح نهضت ملی مسکن گفت: به منظور تسریع در اجرای این طرح مهم ملی در استان ساخت 9 پروژه روبنایی و 23 پروژه آماده سازی در سایت های نهضت ملی مسکن شامل چهار واحد آموزشی، 2 کلانتری، 2 مسجد و یک مرکز درمانی در حال انجام است و آماده سازی بیش از هزار و 200 هکتار زمین جهت اجرای طرح عملیاتی شده است.

مدیرکل راه و شهرسازی شمال استان سیستان و بلوچستان تاکید کرد: در مجموع همه کاربری‌های عمومی، فضای تجاری، آموزشی، فرهنگی و مذهبی در داخل سایت پروژه‌های طرح نهضت ملی مسکن استان در نظر گرفته شده است.

اکبری از عزم جدی مسئولان سیستان و بلوچستان برای ساخت طرح‌های نهصت ملی مسکن در کمترین زمان و با بهترین کیفیت و ارزان ترین قیمت ممکن خبر داد و تاکید کرد: تمامی تلاش در استان برای افزایش اشتغالزایی، تولید و ساخت مسکن مناسب برای شهروندان است.

وی تصریح کرد: همچنین با توجه به اینکه تکمیل و بهره‌برداری از واحدهای مسکونی طرح نهضت ملی مسکن در امیدآفرینی بین مردم و تحقق اهداف دولت نقش مستقیم ایفا می‌کند در این استان تلاش شده با استفاده از توان نیروهای بومی و مصالح ساختمانی تولیدی با کیفیت گام های موثری در این زمینه برداشته شود که نتایج ارزشمند آن در پیشتازی استان در ساخت و تحویل واحدهای مسکونی به شهروندان گرامی مشهود است.

انتهای پیام/